Chuyện đi hay ở

 Dạo này mình lười viết và đăng, thực ra là lười đăng vì thấy bản thân có nhiều phần nông cạn. Hôm nay nhận được một tin nhắn hỏi về trang cá nhân của mình, nói là bạn ấy có đọc một số bài viết mà giờ không thấy trang đâu nữa. Mình lại thấy có động lực viết tiếp. Cảm ơn bạn rất nhiều.

Nửa năm gần đây mình đang suy nghĩ chuyện đi hay ở. Suy nghĩ nhiều mà không ra. Mình đã tốt nghiệp Ph.D. rồi, giờ phải tính chuyện trăm năm là làm gì ở đâu. Một đứa chỉ biết học, không có tài năng gì nổi trội thì hợp ở lại làm học thuật hơn là ra ngoài chạy deadline. Thế nên mình quyết định làm postdoc, ở lại lab hiện giờ luôn. Thầy hướng dẫn của mình khuyên ở lại xong lên làm giáo sư ở đây luôn đi. Mình cũng muốn thế. Ngày xưa hay cuồng chân đi nhiều, giờ thấy cũng nên ổn định rồi. Ở đây trường cũng tốt, nhiều người quen, thiết bị cũng đủ cả, có nhiều ý tưởng chưa làm xong, có thể gọi là thuận gió đi lên. 

Nhưng mà tiện quá mình lại thấy vấn đề tiềm ẩn. Thứ nhất là mình chưa thấy ai làm Ph.D, postdoc xong làm luôn faculty ở một nơi cả. Thường các trường thích ứng viên có kinh nghiệm làm postdoc ở nơi khác hơn. Mấy cái grant hay học bổng cho postdoc cũng quy định là phải làm ở nơi khác. Mình sợ ở lại cơ hội sẽ giảm đi nhiều. Đang có đà tốt, mình không muốn phí phạm như thế.

Thứ hai là mình có đủ cơ hội làm postdoc ở nơi khác rank cao hơn. Có một thầy ở trường thuộc top 20 đề nghị mình sang làm. Mình cũng quen một số anh chị và một số bạn đang làm ở trường top 10. Thế nên mình có suy nghĩ là trường top 10 mình có thể với được. Lợi ích của trường lớn là cái danh, khi nộp CV đi đâu đó sẽ có ấn tượng ban đầu tốt. Tiếp theo là quan hệ, đi sang một nơi khác sẽ mở rộng cơ hội hợp tác sau này.

Thế sao không đi đi, còn suy nghĩ điều gì? 

Mình còn chưa biết đi đâu ! Nơi nhận mình thì không đi được (mình không có apply sang đó, thầy nghe bài thuyết trình của mình nên gạ sang thôi). Bên đó làm hướng khá giống lab mình bây giờ nên sẽ không tránh khỏi cạnh tranh. Có cố thế nào cũng sẽ không tránh khỏi cảm giác ăn cây đào rào cây mận. Cũng không có nơi nào mình nhất quyết muốn đến, không "nhất định phải đến Harvard làm postdoc". Cuối năm ngoái cũng có phỏng vấn với một cô ở trường top 3, đã nghĩ là nếu được nhận thì nhắm mắt đưa chân, đến đâu thì đến. Ai ngờ sau một thời gian hứa hẹn gặp mặt thăm lab, thì cô ấy nhắn là trót nhận nhiều sinh viên làm Ph.D. quá rồi không đủ sức thuê mình nữa. Thiết nghĩ cũng chỉ là cái cớ. Cũng tự nhủ là một giáo không vững lập trường như vậy thì có làm chung cũng không thoải mái. Nhưng mình cũng có thất vọng vì đã từ chối một nơi khác cũng danh tiếng không kém rồi. Từ đó mình rút ra kinh nghiệm là cho đến khi có hợp đồng, tiền vào túi rồi thì mới là chắc chắn, đừng có tự đổ nước nóng vào chân cắt đi cơ hội của mình.

Một số chuyện xảy ra trong cộng đồng học thuật gần đây lại làm mình nghĩ chắc gì trường lớn đã "thơm". Cuối cùng, cái quan trọng nhất không phải là thành quả lao động và đóng góp của mình vào khoa học sao? Nếu làm tốt thì ở đâu cũng tốt. Nơi cao thì nhiều gió, áp lực sẽ nhiều hơn là niềm vui nghiên cứu. Nhiều người vì quá áp lực mà làm không cẩn thận rồi nguỵ tạo kết quả đó thôi. Mình có là cái cây đủ lớn để đứng ở nơi như thế không?

Vậy là suy đi tính lại lúc nào cũng bị buộc giữa hai dòng ý kiến. Một bên là mong muốn thực sự cố gắng để vào trường lớn một lần, cuộc đời phải thực sự nắm vận mệnh trong tay. Bên khác lại bảo là chăm chỉ làm khoa học đi rồi mọi thứ tự nhiên sẽ tốt. Vẫn chưa biết đi thế nào. Phải chi thật sự xuất chúng thì có khi đã bị bê đi rồi chứ làm gì có thời gian mà ngồi lựa chọn, mà đếm trứng trong giỏ.

Duong Bui

Edmonton, 30/03/2024