Ai rồi cũng (từ từ) lớn

    Mình vốn rất trẻ con, tính khó chiều, hay ý kiến, hay không nghĩ cho người khác, chỉ thích tiến không thích lùi. Đặc biệt là lúc nào cũng thích đúng. Thế nên bạn bè thân hoặc do chơi với nhau từ bé nên quen cái nét dở hơi hoặc là do bản thân những người bạn đó rất bao dung cho cái trẻ con của mình. Nghĩ lại thì âu cũng là cái tốt. 

    Không biết sau khi học tiến sĩ hay sau khi có con hoặc là do cả hai, có những lúc chợt thấy mình ...lớn. Thỉnh thoảng biết dừng lại trước khi nói ra những câu có thể làm đau người khác.

    Mình có đọc trong một cuốn sách nói rằng tính cách của một người còn phát triển và thay đổi cho đến cuối những năm 20 đầu những năm 30 tuổi. Nhìn lại thì mình từ trước đến giờ "lớn lên" rất chậm. Cái tính không biết lo trước lo sau hình thành trong một môi trường không bon chen. Ngày ngày từ nhà đến trường, từ trường về nhà, hoặc ra đồng làm mấy việc cắt cỏ chăn trâu, cấy lúa. Trong lớp lúc nào cũng gần như là nhất. Ngoài những thời điểm không mấy vui vẻ ngày cấp 2 thì không có va đập gì nhiều. Cuộc sống chậm làm người ta lớn lên rất chậm.

    Một phần là do bản thân vốn không quan tâm đến cách nhìn của người khác và khá vô tâm. Nhưng đời người có mấy ai hoàn hảo phải không (haha). 

    Lớn lên, ngoài biết nghĩ một chút cho người khác còn bao gồm rất nhiều lúc tự nhìn lại để hiểu mình, để biết mình không thích những điểm gì ở bản thân rồi từ từ khắc phục. Một người, dù có thấy bản thân nhiều lỗ hổng cũng không nên tự dằn vặt rồi ghét bỏ chính mình. Ngay đến chính mình còn không bao dung được thì rất khó để bao dung người khác.

    Đến lúc phải trưởng thành rồi mà vẫn được chấp nhận những phút dở hơi nên mình sẽ từ từ lớn. Từ từ nhưng nhất định sẽ lớn.

Edmonton, 20241006.

"On writing well"

 Writing well should not be a mission impossible for non-native speakers. It should not be...

(Made on Canva)

I have heard my friends and colleagues talking about paper rejection with heavy comments from the editors and reviewers on the "broken English" from non-native speakers. I have read some of the papers in that line. Many of them are not bad, many others are impossible to comprehend. 

I have lived all of my academic life as a non-native speaker. I couldn't understand a sentence in the first term of learning science in Russian. When my listening skills got to a decent level, I moved to an English-based program for my Master's degree, in countries where English was not their official language. My whole scientific journey was in foreign languages. I have always struggled to express my ideas. One of my biggest fears is that no matter how hard I try, I'm still a foreigner, I write and speak as a foreigner. Most of the time, speaking and writing abilities are used to judge a person's mind. Most of the time.

As other foreigners wanting to improve their writing skills, I have taken writing courses and read books on writing. Nevertheless, I still feel I need more. The fear is rooted deep and makes me believe that I would never be great in academia or elsewhere.

Until I read "On Writing Well" by William Zinsser. From my point of view, it is not a self-help or motivational type of book. It's on writing English of different genres. The most important take-home message is that: I struggle, not because I'm a foreigner but because I haven't practiced enough.

And it's so encouraging. It means that the "broken language" is not scripted in my genes. There is room for improvement. I can be better, much better.

William Zinsser emphasized in the book that nobody is a naturally good writer. Native speakers struggle too. A good writer spends much time mastering their choices of words, their sentences, structures, their points in the paragraphs, the length of their text and their logic. If it's so for native speakers who spend years and years learning writing, why do I expect to be a good writer effortlessly? I need to write more and try harder.

"On Writing Well" is also a very pleasant read. I did read it out loud as a bedtime story for my daughter. I gained much confidence in writing and felt motivated to head back to the writing battle.

Duong Bui

Edmonton, July 14, 2024

PS: I'm not paid to advertise for the book :))))) 

Follow your passion? (repost)

 Many times in my 20s, I heard people said: "follow your passion (then success will follow you)". Most of the time, I have been looking for what I am passionate about. I like studying so I chose grad school. However, to be honest, I picked chemistry not because that it was my only love. I love chemistry the same way as I love mathematics and physics (and literacy, music, movies and many other things). I went for chemistry just because I was good at it (I actually enjoyed mathematics more). Chemistry is harder than general mathematics for most people because in our country, chemistry is introduced only from grade 8. In addition, nobody needs chemistry to count their money. So, my younger self recognized that chemistry was a wider boulevard. (All of the rationales are actually the products of my current self, at that point I did think that love was the reason).

"The job I love" becomes a cliche. Many people change job often or feel bored at work because they don't have the "right job". As many young people, I sometimes feel scared of not having a passion. "If you don't stand for something you will fall for anything" was my way of thinking. Early in my Ph.D. there were moments that I thought I could just quit and open a bakery or a cafe. However, I did recognize the enormous work required for a start-up and my lack of entrepreneur skills, so I thought to myself: a Ph.D. was still much more enjoyable. It's less risky to do what you know than to start a new path from scratch. 

It came clear to me after reading "Maximize Your Potential: Grow Your Expertise, Take Bold Risks & Build an Incredible Career" that passion is not something that preexists in my DNA, it's something that needs to be cultivated. It's a process of building skills and expertise and of constantly improving. How to know where is the place that we should build skills on? There is no straightforward answer. I guess, we should choose several paths until there is one we feel right. 

As my Ph.D. journey is coming to a finish line, I have been thinking a lot about my future career. My next step is crucial for my next 30-40 years. I have an important decision to make. As the results, I feel scared and overwhelmed. It really feels like there is an unlimited number of choices and possibilities. However, we are restrained by our experiences and knowledge. Choices, therefore, are not unlimited. However, I still don't know what is the best.

Uncertainty is a huge source of depression. I very much want to control my future, to know the exact steps I have to take. That gets me to the paradox of control: try to control everything leads to loosing control. Sounds like a headache.

It's a funny situation when you don't know which path to go, yet, need to make the move. We are living in a world that staying in status quo is not even an option. What can we do? After watching many self help videos, I decided to take it easier on myself. I let myself try hard on what I can do and to feel ok to make mistakes. A choice always comes with risks. If there is an array of options, each of them has pros and cons. The hard part of making decision is the scare of a permanent bad situation. If it turns out to be a wrong choice, we can't even change it. Sometimes, it's the case. Sometimes, a wrong path will lead to a severe, unrecoverable damage. Other times, it's not. The world is spinning so fast that many things can't be permanent or constant even when we desperately want it to be. As we can't control what hasn't come, allowing ourselves to make mistakes, to heal and to move on makes life sound a bit easier. Knowing that our frontal lobes are still developing even in the early 30s reminds us that there are still many chances in life.

Edmonton, 03/09/2023 (repost)

Chuyện đi hay ở

 Dạo này mình lười viết và đăng, thực ra là lười đăng vì thấy bản thân có nhiều phần nông cạn. Hôm nay nhận được một tin nhắn hỏi về trang cá nhân của mình, nói là bạn ấy có đọc một số bài viết mà giờ không thấy trang đâu nữa. Mình lại thấy có động lực viết tiếp. Cảm ơn bạn rất nhiều.

Nửa năm gần đây mình đang suy nghĩ chuyện đi hay ở. Suy nghĩ nhiều mà không ra. Mình đã tốt nghiệp Ph.D. rồi, giờ phải tính chuyện trăm năm là làm gì ở đâu. Một đứa chỉ biết học, không có tài năng gì nổi trội thì hợp ở lại làm học thuật hơn là ra ngoài chạy deadline. Thế nên mình quyết định làm postdoc, ở lại lab hiện giờ luôn. Thầy hướng dẫn của mình khuyên ở lại xong lên làm giáo sư ở đây luôn đi. Mình cũng muốn thế. Ngày xưa hay cuồng chân đi nhiều, giờ thấy cũng nên ổn định rồi. Ở đây trường cũng tốt, nhiều người quen, thiết bị cũng đủ cả, có nhiều ý tưởng chưa làm xong, có thể gọi là thuận gió đi lên. 

Nhưng mà tiện quá mình lại thấy vấn đề tiềm ẩn. Thứ nhất là mình chưa thấy ai làm Ph.D, postdoc xong làm luôn faculty ở một nơi cả. Thường các trường thích ứng viên có kinh nghiệm làm postdoc ở nơi khác hơn. Mấy cái grant hay học bổng cho postdoc cũng quy định là phải làm ở nơi khác. Mình sợ ở lại cơ hội sẽ giảm đi nhiều. Đang có đà tốt, mình không muốn phí phạm như thế.

Thứ hai là mình có đủ cơ hội làm postdoc ở nơi khác rank cao hơn. Có một thầy ở trường thuộc top 20 đề nghị mình sang làm. Mình cũng quen một số anh chị và một số bạn đang làm ở trường top 10. Thế nên mình có suy nghĩ là trường top 10 mình có thể với được. Lợi ích của trường lớn là cái danh, khi nộp CV đi đâu đó sẽ có ấn tượng ban đầu tốt. Tiếp theo là quan hệ, đi sang một nơi khác sẽ mở rộng cơ hội hợp tác sau này.

Thế sao không đi đi, còn suy nghĩ điều gì? 

Mình còn chưa biết đi đâu ! Nơi nhận mình thì không đi được (mình không có apply sang đó, thầy nghe bài thuyết trình của mình nên gạ sang thôi). Bên đó làm hướng khá giống lab mình bây giờ nên sẽ không tránh khỏi cạnh tranh. Có cố thế nào cũng sẽ không tránh khỏi cảm giác ăn cây đào rào cây mận. Cũng không có nơi nào mình nhất quyết muốn đến, không "nhất định phải đến Harvard làm postdoc". Cuối năm ngoái cũng có phỏng vấn với một cô ở trường top 3, đã nghĩ là nếu được nhận thì nhắm mắt đưa chân, đến đâu thì đến. Ai ngờ sau một thời gian hứa hẹn gặp mặt thăm lab, thì cô ấy nhắn là trót nhận nhiều sinh viên làm Ph.D. quá rồi không đủ sức thuê mình nữa. Thiết nghĩ cũng chỉ là cái cớ. Cũng tự nhủ là một giáo không vững lập trường như vậy thì có làm chung cũng không thoải mái. Nhưng mình cũng có thất vọng vì đã từ chối một nơi khác cũng danh tiếng không kém rồi. Từ đó mình rút ra kinh nghiệm là cho đến khi có hợp đồng, tiền vào túi rồi thì mới là chắc chắn, đừng có tự đổ nước nóng vào chân cắt đi cơ hội của mình.

Một số chuyện xảy ra trong cộng đồng học thuật gần đây lại làm mình nghĩ chắc gì trường lớn đã "thơm". Cuối cùng, cái quan trọng nhất không phải là thành quả lao động và đóng góp của mình vào khoa học sao? Nếu làm tốt thì ở đâu cũng tốt. Nơi cao thì nhiều gió, áp lực sẽ nhiều hơn là niềm vui nghiên cứu. Nhiều người vì quá áp lực mà làm không cẩn thận rồi nguỵ tạo kết quả đó thôi. Mình có là cái cây đủ lớn để đứng ở nơi như thế không?

Vậy là suy đi tính lại lúc nào cũng bị buộc giữa hai dòng ý kiến. Một bên là mong muốn thực sự cố gắng để vào trường lớn một lần, cuộc đời phải thực sự nắm vận mệnh trong tay. Bên khác lại bảo là chăm chỉ làm khoa học đi rồi mọi thứ tự nhiên sẽ tốt. Vẫn chưa biết đi thế nào. Phải chi thật sự xuất chúng thì có khi đã bị bê đi rồi chứ làm gì có thời gian mà ngồi lựa chọn, mà đếm trứng trong giỏ.

Duong Bui

Edmonton, 30/03/2024

How to save word file to high resolution PDF/A for archive on a mac

 Step 1:

In word, choose File -> print

Step 2: 

In the print dialog, go to the left lower corner, open the drop-down menu next to PDF and choose open in Preview

Step 3:

When the file is opened in Preview, go to File -> save

Step 4:

Choose create PDF/A

Done!!!!

The resolution of the document created this way (right) seems to be better than what created on a Window computer (left). No images were blacken.

Thước đo gì cho người làm khoa học

 Bài này mình viết (nhân một ngày thật buồn) với mục đích chia sẻ những hiểu biết của một nghiên cứu sinh sau 3 năm trải nghiệm và tích luỹ.

Mạnh, yếu trong ngành khoa học

Cho đến hết năm đầu làm nghiên cứu sinh mình vẫn có suy nghĩ rằng giới khoa học là một môi trường trong sạch, lành mạnh. Mọi nỗ lực nghiên cứu đều nhằm giải quyết vấn đề lớn nhỏ trong khoa học thuần tuý và đời sống. Nghiên cứu lớn thì tìm cách chữa ung thư. Nghiên cứu nhỏ thì chữa trầy da, chảy máu. Cái đúng là đúng, cái sai là sai. Không có chuyện dan díu mập mờ. Trên thực tế ngành nghiên cứu khoa học cũng khốc liệt như bao ngành nghề khác. Giới khoa học cũng có kẻ mạnh, kẻ yếu. Kẻ mạnh thì có nhiều cơ hội hơn kể cả về tiền tài và địa vị: lương cao hơn, nhiều giải thưởng hơn, nhiều vốn nghiên cứu hơn, dễ đăng báo hơn. Cũng giống như cuộc sống ngoài kia, kẻ mạnh thì thường ngày càng mạnh hơn, giống như người giàu thường hay ngày càng giàu hơn vậy.

Vậy làm sao để đánh giá kẻ mạnh và kẻ chưa đủ mạnh trong giới khoa học?

Có nhiều tiêu chí như: có nhiều báo đăng, báo đăng có bao nhiêu người trích dẫn (được đề cập đến trong bài báo khác, vấn đề này liên quan đến cách chỉ số như h-index và i10-index). Những tiêu chí này sẽ quyết định chỗ đứng của một người trong ngành.

Số lượng và chất lượng báo khoa học

Mỗi một công trình nghiên cứu thành công thường sẽ dẫn đến một bài báo. Trong một môi trường lí tưởng, nghiên cứu nào có tầm ảnh hưởng mạnh hơn sẽ được đăng ở báo lớn hơn. Bài báo sẽ có nhiều người quan tâm hơn từ đó nổi tiếng hơn. Nhiều người đề cập đến hơn, sẽ có nhiều trích dẫn hơn. Trên thực tế, chất lượng nghiên cứu (và viết báo) chỉ chiếm khoảng 49% trong việc đăng báo. 51% còn lại quyết định bởi (1) ai là người đứng tên cuối trong danh sách tác giả (thường là các giáo sư); (2) nghiên cứu đến từ cơ sở nào, đại học nào, có danh tiếng hay không; (3) nghiên cứu có mẫu thuẫn với lợi ích của chủ biên hay "người nổi tiếng" nào hay không; (4) tác giả cuối là nam hay nữ, v.v. Vì vậy nên có trường hợp gửi bài đăng báo, nhìn tên chủ biên được giao duyệt bài là mất hi vọng.

Một ví dụ kinh điển mà mình biết là một nghiên cứu được giải cực lớn trong năm gần đây. Nhóm nghiên cứu A ở một trường không nổi tiếng, giáo sư không nổi tiếng gửi đăng kết quả nghiên cứu X. Nhóm B ở một trường nổi tiếng cũng gửi đăng kết quả tương tự (nghiên cứu độc lập, nhóm B không biết nghiên cứu của nhóm A). Bài báo ở nhóm A bị từ chối đăng vì "không thú vị". Bài báo của nhóm B được đăng dễ dàng ở một tờ tạp chí lớn. Kết quả là giáo sư của nhóm B được giải rất lớn cho nghiên cứu X trong khi nhóm A đến cuối cùng được giải "ăn theo" để động viên mang tính xoa dịu tư tưởng.

"Chất lượng" một bài báo được đánh giá ngắn hạn bởi chỉ số ảnh hưởng (impact factor = IF) của tạp chí đăng. Về lâu dài thì có thể những bài "không may" được đăng ở tạp chí có IF thấp hơn có nhiều người đọc hơn, được trích dẫn nhiều hơn. Nhưng nhiều trường hợp tạp chí lớn hơn thường hấp dẫn người đọc hơn.

Vì đăng báo theo tên nên có nhiều trường hợp giáo sư tên tuổi của trường đại học lớn bị thu hồi báo vì phát hiện gian lận, khai khống số liệu. Câu hỏi đặt ra là tại sao từ đầu bài báo kia lại được đăng? Tại sao có thể vượt qua vòng khảo nghiệm "sát sao" một cách dễ dàng? Có bao nhiêu bài tương tự nhưng chưa bị phát hiện?

Câu hỏi bên lề: tạp chí có IF bao nhiêu là lớn? Trong ngành của mình IF 1-3 là nhỏ, 3-5 là tạm, 5-9 là trung bình, 10-20 là tốt, 20+ là siêu tốt. Thang này là ý kiến chủ quan mang tính cá nhân, không mang ra làm trích dẫn khoa học được.

h-index, i10-index

H-index và i10-index là hai chỉ số được dùng để đánh giá người làm khoa học, đặc biệt là người làm khoa học lâu năm. Có thể coi hai chỉ số này như tài khoản tích luỹ của một nhà khoa học.

H-index được tính bằng h-bài báo có ít nhất h-trích dẫn. Ví dụ người có h-index 20 có 20 bài báo có ít nhất 20 trích dẫn. Người này có thể có 100 bài báo nhưng 80 bài còn lại có ít hơn 20 trích dẫn thì h-index vẫn là 20. Chỉ số này không tính xem báo đăng ở tạp chí nào.

i10-index được tính bằng số bài có ít nhất 10 trích dẫn.

Trong thời gian đầu làm khoa học, h-index thường cao hơn vì h-index = 3 (3 bài có 3 trích dẫn) dễ đạt được hơn là 3 bài có 10 trích dẫn (i10-index =3). Đến khi h-index > 10 thì i10-index dễ tăng hơn vì có 20 bài có 10 trích dẫn dễ hơn là có 20 bài có 20 trích dẫn.

Lấy ví dụ, một trong những cây đại thụ trong giới khoa học mà mình hay theo dõi là cô Carolyn Bertozzi (Nobel hoá học 2022) có h-index 137, i10-index 469 ở thời điểm hiện tại.

Một giáo sư rất trẻ của Việt Nam, giáo sư Trần Xuân Bách có h-index 56, i10-index 199.

Gần đây mình cũng có theo dõi nhà toán học trẻ Phạm Tuấn Huy (giải thưởng của viện toán học Clay), còn rất trẻ mà cũng có h-index  và i10-index 8.

Người làm khoa học thường có thông tin trên những trang như google scholar giống như CV nghiên cứu vậy.

Tiếng vang trong lòng người cùng ngành

Thực tế là không ai lấy ấn tượng trong lòng người khác làm thước đo trao giải cả. Cũng không có giải thân thiện cho người làm khoa học như trong các cuộc thi hoa hậu. Tuy nhiên, người làm trong ngành thường sẽ biết nghiên cứu của một đơn vị nào đó có đáng tin tưởng hay không (không phải 100%). Nhưng tin tưởng hay không tin tưởng thì cũng là yêu thương để đấy mà thôi.

 

Kết

Hi vọng mình không cung cấp một cái nhìn quá tiêu cực về giới khoa học. Ngành nào cũng có mặt này mặt kia. Không thể phủ nhận rằng những nghiên cứu khoa học đã đang và sẽ phục vụ rất nhiều trong cuộc sống, Thời gian luôn là thước đo đúng đắn cho tầm ảnh hưởng cũng như tính xác thực của các công trình nghiên cứu. Chỉ là có nhiều lúc cần rất nhiều thời gian mà thôi.

P.S: Yêu ghét thì ở đâu cũng vậy, vốn dĩ con người đến với thế thới này là những cá thể độc lập. Mọi thứ chỉ là nhất thời.

Edmonton, 20230404

Rejection

 

A bad news came today, for a prize that I was really expecting to get. I had a high hope.

For a moment, I thought, rejection comes to me quite often these days and my poor heart is still trying to figure out how to handle the flood of emotions.

"Don't pretend that you haven't been to something worse than this", says brain. "You should already get used to all the bad that comes".

"Just give me some time", heart says, "every emotion deserves to be felt and acknowledged".

Then heart goes on crying.

"Can you cry quietly? My whole body aches" says brain.

....

"Your thoughts are way louder", says heart.

....

Rejection is normal in academia and life, we experience it all the time, they say.

All pains, however, are new.

I'm not that sad and not that depressed. Just, wounds, small or big, need time to heal.

 

Edmonton, July 07, 2023.