Step 1:
In word, choose File -> print
When the file is opened in Preview, go to File -> save
Step 4:
Choose create PDF/A
Bài này mình viết (nhân một ngày thật buồn) với mục đích chia sẻ những hiểu biết của một nghiên cứu sinh sau 3 năm trải nghiệm và tích luỹ.
Cho đến hết năm đầu làm nghiên cứu sinh mình vẫn có suy nghĩ rằng giới khoa học là một môi trường trong sạch, lành mạnh. Mọi nỗ lực nghiên cứu đều nhằm giải quyết vấn đề lớn nhỏ trong khoa học thuần tuý và đời sống. Nghiên cứu lớn thì tìm cách chữa ung thư. Nghiên cứu nhỏ thì chữa trầy da, chảy máu. Cái đúng là đúng, cái sai là sai. Không có chuyện dan díu mập mờ. Trên thực tế ngành nghiên cứu khoa học cũng khốc liệt như bao ngành nghề khác. Giới khoa học cũng có kẻ mạnh, kẻ yếu. Kẻ mạnh thì có nhiều cơ hội hơn kể cả về tiền tài và địa vị: lương cao hơn, nhiều giải thưởng hơn, nhiều vốn nghiên cứu hơn, dễ đăng báo hơn. Cũng giống như cuộc sống ngoài kia, kẻ mạnh thì thường ngày càng mạnh hơn, giống như người giàu thường hay ngày càng giàu hơn vậy.
Vậy làm sao để đánh giá kẻ mạnh và kẻ chưa đủ mạnh trong giới khoa học?
Có nhiều tiêu chí như: có nhiều báo đăng, báo đăng có bao nhiêu người trích dẫn (được đề cập đến trong bài báo khác, vấn đề này liên quan đến cách chỉ số như h-index và i10-index). Những tiêu chí này sẽ quyết định chỗ đứng của một người trong ngành.
Mỗi một công trình nghiên cứu thành công thường sẽ dẫn đến một bài báo. Trong một môi trường lí tưởng, nghiên cứu nào có tầm ảnh hưởng mạnh hơn sẽ được đăng ở báo lớn hơn. Bài báo sẽ có nhiều người quan tâm hơn từ đó nổi tiếng hơn. Nhiều người đề cập đến hơn, sẽ có nhiều trích dẫn hơn. Trên thực tế, chất lượng nghiên cứu (và viết báo) chỉ chiếm khoảng 49% trong việc đăng báo. 51% còn lại quyết định bởi (1) ai là người đứng tên cuối trong danh sách tác giả (thường là các giáo sư); (2) nghiên cứu đến từ cơ sở nào, đại học nào, có danh tiếng hay không; (3) nghiên cứu có mẫu thuẫn với lợi ích của chủ biên hay "người nổi tiếng" nào hay không; (4) tác giả cuối là nam hay nữ, v.v. Vì vậy nên có trường hợp gửi bài đăng báo, nhìn tên chủ biên được giao duyệt bài là mất hi vọng.
Một ví dụ kinh điển mà mình biết là một nghiên cứu được giải cực lớn trong năm gần đây. Nhóm nghiên cứu A ở một trường không nổi tiếng, giáo sư không nổi tiếng gửi đăng kết quả nghiên cứu X. Nhóm B ở một trường nổi tiếng cũng gửi đăng kết quả tương tự (nghiên cứu độc lập, nhóm B không biết nghiên cứu của nhóm A). Bài báo ở nhóm A bị từ chối đăng vì "không thú vị". Bài báo của nhóm B được đăng dễ dàng ở một tờ tạp chí lớn. Kết quả là giáo sư của nhóm B được giải rất lớn cho nghiên cứu X trong khi nhóm A đến cuối cùng được giải "ăn theo" để động viên mang tính xoa dịu tư tưởng.
"Chất lượng" một bài báo được đánh giá ngắn hạn bởi chỉ số ảnh hưởng (impact factor = IF) của tạp chí đăng. Về lâu dài thì có thể những bài "không may" được đăng ở tạp chí có IF thấp hơn có nhiều người đọc hơn, được trích dẫn nhiều hơn. Nhưng nhiều trường hợp tạp chí lớn hơn thường hấp dẫn người đọc hơn.
Vì đăng báo theo tên nên có nhiều trường hợp giáo sư tên tuổi của trường đại học lớn bị thu hồi báo vì phát hiện gian lận, khai khống số liệu. Câu hỏi đặt ra là tại sao từ đầu bài báo kia lại được đăng? Tại sao có thể vượt qua vòng khảo nghiệm "sát sao" một cách dễ dàng? Có bao nhiêu bài tương tự nhưng chưa bị phát hiện?
Câu hỏi bên lề: tạp chí có IF bao nhiêu là lớn? Trong ngành của mình IF 1-3 là nhỏ, 3-5 là tạm, 5-9 là trung bình, 10-20 là tốt, 20+ là siêu tốt. Thang này là ý kiến chủ quan mang tính cá nhân, không mang ra làm trích dẫn khoa học được.
H-index và i10-index là hai chỉ số được dùng để đánh giá người làm khoa học, đặc biệt là người làm khoa học lâu năm. Có thể coi hai chỉ số này như tài khoản tích luỹ của một nhà khoa học.
H-index được tính bằng h-bài báo có ít nhất h-trích dẫn. Ví dụ người có h-index 20 có 20 bài báo có ít nhất 20 trích dẫn. Người này có thể có 100 bài báo nhưng 80 bài còn lại có ít hơn 20 trích dẫn thì h-index vẫn là 20. Chỉ số này không tính xem báo đăng ở tạp chí nào.
i10-index được tính bằng số bài có ít nhất 10 trích dẫn.
Trong thời gian đầu làm khoa học, h-index thường cao hơn vì h-index = 3 (3 bài có 3 trích dẫn) dễ đạt được hơn là 3 bài có 10 trích dẫn (i10-index =3). Đến khi h-index > 10 thì i10-index dễ tăng hơn vì có 20 bài có 10 trích dẫn dễ hơn là có 20 bài có 20 trích dẫn.
Lấy ví dụ, một trong những cây đại thụ trong giới khoa học mà mình hay theo dõi là cô Carolyn Bertozzi (Nobel hoá học 2022) có h-index 137, i10-index 469 ở thời điểm hiện tại.
Một giáo sư rất trẻ của Việt Nam, giáo sư Trần Xuân Bách có h-index 56, i10-index 199.
Gần đây mình cũng có theo dõi nhà toán học trẻ Phạm Tuấn Huy (giải thưởng của viện toán học Clay), còn rất trẻ mà cũng có h-index và i10-index 8.
Người làm khoa học thường có thông tin trên những trang như google scholar giống như CV nghiên cứu vậy.
Thực tế là không ai lấy ấn tượng trong lòng người khác làm thước đo trao giải cả. Cũng không có giải thân thiện cho người làm khoa học như trong các cuộc thi hoa hậu. Tuy nhiên, người làm trong ngành thường sẽ biết nghiên cứu của một đơn vị nào đó có đáng tin tưởng hay không (không phải 100%). Nhưng tin tưởng hay không tin tưởng thì cũng là yêu thương để đấy mà thôi.
Hi vọng mình không cung cấp một cái nhìn quá tiêu cực về giới khoa học. Ngành nào cũng có mặt này mặt kia. Không thể phủ nhận rằng những nghiên cứu khoa học đã đang và sẽ phục vụ rất nhiều trong cuộc sống, Thời gian luôn là thước đo đúng đắn cho tầm ảnh hưởng cũng như tính xác thực của các công trình nghiên cứu. Chỉ là có nhiều lúc cần rất nhiều thời gian mà thôi.
P.S: Yêu ghét thì ở đâu cũng vậy, vốn dĩ con người đến với thế thới này là những cá thể độc lập. Mọi thứ chỉ là nhất thời.
Edmonton, 20230404
A bad news came today, for a prize that I was really expecting to get. I had a high hope.
For a moment, I thought, rejection comes to me quite often these days and my poor heart is still trying to figure out how to handle the flood of emotions.
"Don't pretend that you haven't been to something worse than this", says brain. "You should already get used to all the bad that comes".
"Just give me some time", heart says, "every emotion deserves to be felt and acknowledged".
Then heart goes on crying.
"Can you cry quietly? My whole body aches" says brain.
....
"Your thoughts are way louder", says heart.
....
Rejection is normal in academia and life, we experience it all the time, they say.
All pains, however, are new.
I'm not that sad and not that depressed. Just, wounds, small or big, need time to heal.
Edmonton, July 07, 2023.
Bước sang những ngày tháng tuổi 30+ mình hay được hỏi:...có hối hận không? Hối hận điều gì?
Cả một chặng đường từ năm 18 tuổi, nhìn lại, mình thường tổng kết bằng hai từ May Mắn. May mắn vì năm lớp 12 được giải hoá thành phố (tương đương với giải tỉnh). Thi đại học được thủ khoa ngành hoá. Từ đó may mắn được vào lớp tài năng của đại học Khoa Học Tự Nhiên, ĐHQG Hà Nội. Một đứa không trường chuyên lại được học cùng lớp với những bạn được giải quốc gia, quốc tế. Vốn tiếng Anh ít ỏi lại may mắn vào lớp QT1 cùng những siêu sao. Lúc đó khi giao tiếp trên lớp mình còn chẳng biết "minus" nghĩa là gì. Nhiều người có cách nhìn khác nhau nhưng mình thì vẫn thấy thật may mắn vì được học bổng đi Nga. Hành trình ngàn dặm bắt đầu bằng một bước chân ra sân bay Nội Bài ngày 8/11 năm ấy. Đến nay, 12 năm đã qua 13 nước, may mắn vì luôn có học bổng mà đi (trộm vía). So với nhiều người tài giỏi thì hành trình Âu, Á, lại Âu rồi Mỹ của mình không có đáng gì. Nhưng với mình, từ một con bé nhà quê, mua hè đi bắt cua bắt ốc, chăn trâu, cắt cỏ cá...đen nhẻm đen nhèm, 12 năm qua thực sự là hành trình cổ tích ngàn dặm.
Hai đến ba năm gần đây, có nhiều người hỏi mình hối hận điều gì hơn. Một thầy trong hội đồng có hỏi liệu 2 năm qua (tính từ thời điểm ấy, đến giờ là 3 năm) mình có hối hận với quyết định của mình không? (Đại ý là có hối hận vì chuyển nhóm không?). (Chuyện chuyển nhóm mình có nhắc ở đây và lúc nào có thời gian sẽ viết riêng sau). Thầy hướng dẫn hỏi có tiếc vì không vào nhóm sớm hơn hay vì đã đi học thạc sĩ không? Biết đâu đã có thể sớm làm giáo sư rồi. Một anh bạn hỏi có thấy phí khi đi Nga không?
Những điều trên thì mình thực sự không thấy hối hận. Mình không sống chết vì điều gì lại thích đi đây đi đó. Hành trình 12 năm qua chẳng phải đã quá tốt rồi sao? Nếu mình xong tiến sĩ sớm hơn thì mình có cơ hội đi qua những nước kia không? Nếu ngày ấy không đi Nga thì có bao giờ được lang thang trên đường phố Matx-cơ-va hay Saint Peter? Có bao giờ đi du thuyền trên sông ngắm nhìn và ngưỡng mộ nước Nga vĩ đại hay không? Nếu tiết kiệm được 2-3 năm, đi làm giảng viên sớm hơn thì có phải bây giờ đã bị lo lắng và bó buộc vây quanh không? Người ta hay nói đời mỗi người có một thời gian biểu riêng. Cho đến giờ, mình không hối hận khi ngồi tính ngày tính tháng.
Dạo này có thời gian suy nghĩ hay còn gọi là thời gian "cô đơn" nhiều hơn (bạn mình từng hỏi: Dương có bao giờ cô đơn chưa? Cô đơn hay lắm. Haha). Nhìn lại, những ngày tháng của năm 20 mình có một vài hối hận.
Hối hận thứ nhất là bỏ qua cơ hội được ở cùng người thân và gia đình. Bà nội, bá, bà ngoại mất mình không có mặt. Lúc đó mình nghĩ khi không chứng kiến ai đó ra đi thì càng dễ dàng tưởng tượng là họ vẫn còn ở đó hơn. Trên thực tế, lắm lúc nhìn lại, cảm giác như một phần tuổi thơ đã mất đi rồi. Những dấu mốc quan trọng trong cuộc sống của bố mẹ, em trai, anh chị em họ, mình đều không được chứng kiến. Không ai trách điều gì nhưng là tự bản thân mình đã bỏ qua thật nhiều kỉ niệm nên có.
Hối hận thứ hai là không trân trọng bản thân nhiều hơn và không cô đơn để giành thời gian cho mình nhiều hơn. Vì từng không chú ý yêu thương bản thân nên nhiều lúc thấy...tủi thân. Ngày tháng đó thấy thật bình thường, giờ nhìn lại thấy có những lúc bản thân thật ...tội nghiệp. Dù có yêu quý thế nào cũng không ai có thể sống hộ cuộc đời người khác, đau hộ nỗi đau của người khác. Có yêu thương mình thì mới có thời gian và sức lực yêu thương người. Một người không yêu mình, lúc nào cũng đau khổ thì còn sưởi ấm đời ai được???
Hối hận thứ ba là không trải nghiệm nhiều hơn. Những năm 20 tuổi lúc nào cũng tiếc tiền. Trộm vía, may mắn vì có bạn rủ đi múa ballet, rủ đi đây đi đó. Có những cơ hội chỉ đến một lần trong đời, không thử sẽ không bao giờ làm được nữa. Đến cuối cùng thì kỉ niệm và trải nghiệm mới ở lại được dài lâu.
Viết cho những ngày nhiều suy nghĩ
Dương Bùi
Photo from Canva
After the excitement of getting accepted, one of the next thing we need to consider when going abroad is where to live. It is always the best to find a place to stay before taking our suitcases to the airport. How horrifying it is to set our feet to a completely new and far away country without knowing exactly where to go. In many countries at different universities it's really easy to rent a room or an apartment. There are always options like dormitories or apartments for students. Most of the time, student dormitories or university housing are really affordable. Unfortunately, sometimes, there are more students than rooms. On the other hand, some university housings are more expensive than renting somewhere else.
There are websites for housing in Canada that you can have a look: renfaster, bumper, kijiji, etc. Before you decide to rent a place and sign the (long term) contract, there are things to consider:
It's obvious that living near campus is more convenient. It's also easier to commute to be near bus stop or train stations. However, there is another important factor: safety. When I first came to Edmonton, I didn't know which place was better so I chose a cheap and convenient (near train station) property. It turned out to be a nightmare and I moved out after a month. Before moving to another place, my colleagues told me about the safe regions in Edmonton. You can easily figure it out by looking at the maps of criminal cases in Edmonton. Please check community safety map.
It's not straightforward when it comes to choosing a landlord. Emails, texts, even meetings in person cannot tell you much about a person. When you first come to Edmonton, it is safer to rent from a company. There are options like: Boardwalk, Mayfield, Mainstreet, Parable, etc, if you want to rent an apartment or condo. These companies have housing everywhere with a range of price. I am not saying that it's completely a bad choice to rent from a private owner. It is just more risky. My first landlord in Canada sounded decent in emails (at least to my naive me at that point). After 7 years of study abroad, it was the first time that I needed to break the contract and lost my deposit to move to a safer and more peaceful place. Asking somebody in the city that you're moving to is also a great idea. They always know better (than you and the naive me).
This should've been problem number 1, you think? Not really. When you do the search, you already see the price range. The landlords usually check the market before putting up their price. So there aren't much that you can do about. In Edmonton, price for 1 room is around CAD 500, CAD 750-1000 for 1 bedroom apartments or bachelors. 2 bedrooms nowadays cost CAD 1000 +. Utilities like water, heat are usually included but not electricity nor internet.
Happy searching and check out more of my blogs.
Cơ hội học lên cao và du học ngày càng nhiều, các bạn du học sinh cũng có nhiều lựa chọn hơn: chọn nước, chọn trường, chọn người hướng dẫn... Một trong những yếu tố thường được đặt lên bàn cân ngoài hướng nghiên cứu hot, giáo sư giỏi, nhiều báo đăng, trường danh tiếng ...là vấn đề tài chính.
Hôm nay mình xin chia sẻ một số điều mình biết về lương nghiên cứu sinh ở Canada, cụ thể là ở trường ĐH Alberta (một trong những trường top ở Canada và trên thế giới)
Xin vào vấn đề ngắn gọn như sau: Lương khởi điểm sau khi trúng tuyển vào chương trình sau đại học (thạc sĩ, tiến sĩ) là tầm 2200-2500 đô Canada (CAD 2200-2500), chưa trừ thuế và các chi phí khác. Các khoản chi khác gồm những gì? Khoản lớn nhất là … học phí. Khác với một số nước châu Âu, nghiên cứu sinh ở Bắc Mỹ (Mỹ, Canada) được tính là…sinh viên đi học đóng phí. Mức học phí phụ thuộc vào từng trường. Tuy nhiên sau khi trừ học phí thì tiền lương còn lại… một nửa.
Tiền học phí có bao gồm tiền bảo hiểm, phí trang thiết bị, cơ sở vật chất như phòng gym, bể bơi, sân trượt băng, tiền vé xe bus, phí cho các phòng hỗ trợ sinh viên. Thường nghiên cứu sinh phải hoàn thành một số tín chỉ nhất định (9-18 tín chỉ) trong 1-2 năm đầu, những năm sau không đi học trên lớp… vẫn phải đóng học phí.
Có, trên lý thuyết là có tăng theo năm, tuy nhiên rất ít (5%)
Nếu NCS đi làm trợ giảng (teaching assisant- TA) thì tiền lương do trường trả. Nếu giáo sư muốn bạn dành nhiều thời gian hơn cho nghiên cứu sẽ trả lương cho bạn để bạn không phải đi trợ giảng. Tuy nhiên có nhiều khoa không có hình thức trợ giảng nên lương do giáo sư trả 100%. Đi làm TA thường tốn khá nhiều thời gian nên nếu được giáo sư trả lương (buy out) thì sẽ có nhiều thời gian nghiên cứu hơn.
Về cơ bản là đủ sống. Nếu bạn sống một mình, tiền thuê một phòng ở mức trung bình tầm CAD500-600 đã bao gồm điện, nước, sưởi, mạng. Nếu có gia đình thì cần thuê chung cư, tối thiểu tầm CAD750-900 chưa tính tiền mạng và tiền điện. Với mức tiêu như vậy nếu chỉ dựa vào 1 nguồn lương NCS thì rõ ràng là chưa đủ. Tuy nhiên đối với NCS ở Canada, vợ hoặc chồng NCS có thể xin giấy phép lao động (open work permit) để sang làm việc. Nếu gia đình có trẻ em đang ở độ tuổi đi nhà trẻ, học phí cho nhà trẻ cũng khá cao. Nếu trẻ em sinh ra ở Canada sẽ được nhà nước hỗ trợ 1 phần học phí cộng với trợ cấp hàng tháng. Học sinh đi học từ bậc tiểu học trở đi không mất tiền.
Về cơ bản NCS cũng như sinh viên quốc tế bậc đại học được đi làm tối đa 20 tiếng/tuần. Lương tối thiểu ở bang Alberta là CAD15/giờ. Thực tế thì công việc nghiên cứu khá vất vả và tốn nhiều thời gian nên thời gian đi làm thêm rất hạn chế.
NCS có thể xin học bổng, có những học bổng có giá trị khá cao (CAD12000 hoặc hơn). Ngoài ra đối với gia đình thu nhập thấp có thể xin hỗ trợ từ trường. Chính phủ cũng có những khoản hỗ trợ nhỏ cho những gia đình/cá nhân phải trả tiền nhà nhiều hơn 1/3 lương.
Trên đây là những câu hỏi mà mình nghĩ nếu các bạn đăng kí làm NCS ở Canada có thể sẽ quan tâm. Về căn bản, làm NCS là lao động tri thức giá rẻ nên không hi vọng đây là “nghề” việc nhẹ lương cao.
Thân
Dương Bùi
Mình vốn rất trẻ con, tính khó chiều, hay ý kiến, hay không nghĩ cho người khác, chỉ thích tiến không thích lùi. Đặc biệt là lúc nào c...
.png)
.png)
